1- Sorunlarımın farkındayım ve kendi kendimi analiz edebilirim
Bazı insanlar, yaşadıkları zorlukların nedenlerini tek başlarına anlamaya çabalar. Ancak tek başlarına bilinçdışına erişebilmeleri imkânsızdır. Sorunların farkında olmak, sorunlara çözüm getirmek anlamına gelmez. Aksine, yanınızda bir arkadaşınız bile olsa, tek başınıza kendi sorununuz üzerine akıl yürütürken daima aynı yollardan tekrar geçersiniz. Sonuçta çözüm bulamadan aynı sorun çevresinde dönüp durursunuz. Bu döngüye son vermek ve bilinçdışındaki malzemeyi açığa çıkarmak için bir analistin varlığına ihtiyaç duyulur. Üstelik analize zaten bilineni değil, bilinmeyen gerçekleri su yüzüne çıkarıptartışmak için gidilir.
2- Tamamen değişirim
Değişim tam olarak analitik terapinin temel noktalarındandır. İnsan önceki haliyle aynı olamaz, çünkü bir kırılma olur. Bir dizi işlev aynı kalsa da başkalarıyla ve hayatla ilişkiler derinlemesine değişir; birey bundan artan bir fayda görür. Kendini sevmeyen ve güven eksikliği olan bir kişi kendine güven kazanır. Belki kendini daha çok sevmeye başlamaz ama “kendini sevme” meselesi hayatında daha az yer işgal etmeye başlar ve böylece sosyal hayatı daha az etkilenir.
3- Kendine odaklı alıştırma insanı benmerkezci yapar
Evet, kendine odaklı bir alıştırma olduğu doğru ancak bu benmerkezcilikten çok uzak. Analize başlama kararı veren bireyin kendine dönük olduğu izlenimine kapılmak mümkündür. Ancak bu kişilerin çoğunluğu, bilinçdışında kendi mutluluklarındansa başkalarınınkini hedefleyen bilinçdışı mekanizmaların kurbanıdır. Acılarının kaynağı da budur. Sonuç olarak analiz ilk kez kendilerine dönmelerine imkân verir. Gerçekten de ilk başlarda sadece kendi kişilikleriyle ilgilenirler. Ancak zamanı geldiğinde bu aşamayı geçerler ve başkalarına yüz çevirmeksizin kendilerine bakmayı bildikleri “dürüst bir egoizm” edinirler.
4- Karşıdaki ağzını açmıyorsa konuşmak anlamsızdır
Hayır! Bir başkasının karşısında konuşmak asla anlamsız değildir. Üstelik psikanalist ağzını açmayan biri değildir. Az konuşması, hastanın kendini özgürce ifade etmesini ve kendi kendine çözüm üretmesini sağlamak içindir. Psikanalistin sanatı, uygun zamanda doğru şeyi söyleyebilmesinden kaynaklanır. Müdahaleleri hesaplanmıştır; psikanalist işaret etmek, altını çizmek, yönlendirmek, fazla kaygılı bir hastayı teskin etmek için konuşur. Çok konuşmanın karşıdakinde aşırı kaygı yaratabileceğinin bilincindedir. Üstelik görevi danışmanlık, yöneticilik yapmak ya da model oluşturmak değildir. Bu tip adımlar karşıdakini hapseder. Ayrıca bütün analistler, teorik formasyonları ya da kişilikleri açısından sessizlikle benzer bir ilişki kurmaz. Bazıları diğerlerine göre daha “konuşkandır”.
5- Zenginlere has bir girişimdir
Aksine, zenginler psikanaliz konusunda daha şanssızdır. Öldürüleceğine dair hezeyana kapılan bir milyarder psikanaliste gitmez, kendine bir yakın koruma tutar. Oysa finansal açıdan belirgin bir ücret, bireyin kendine bahaneler üretmesine engel olur. Nevroz, kişinin kendine zarar vermesine neden olan zihinsel bir organizasyondur. Hastalardan para ödemelerini istemek, bu mazoşist davranıştan kurtulmalarına katkı sağlar. Bununla birlikte muayenehaneler, hastaneler ve polikliniklerin varlığına rağmen gerçekten de psikanaliz toplumun ekonomik alt kesiminin erişiminin dışında kalır. Yaşanan krizler nedeniyle psikanalistler çoğu zaman fiyat tarifelerini gözden geçirmek zorunda kalsa da terapinin orta sınıfın maddi gücü dahilinde bir hizmet olduğu doğrudur.
6- Kuralcıdır, özgünlüğü öldürür
Yanlış. Analiz yıkıcıdır! İnsanlara tabii ki toplumda yolunu bulma konusunda yardımcı olur, ancak bunu kendi arzuları ve gerçekten oldukları kişi çerçevesinde yapar. Yaratıcılığı sekteye uğramış, sınırlanmış pek çok hasta terapi sayesinde bu özelliklerini geliştirir. Gerçekten söyleyecek bir şeyimiz olduğunda, analiz kendimizi daha iyi ifade etmemizi sağlar. Buna karşılık psişik bir acının nevrotik bir tezahürü olacak yalancı yaratıcılıkların da sonunu getirir. Örneğin, içinde kopan fırtınalara karşı yazan veya resim yapan bir kişi, analizle kendini farklı şekilde ifade etmeyi öğrendikten sonra bu etkinlikleri bırakabilir.
7- Analizden sonra insan daha fazla nevroz yaşar
Kesinlikle hayır! Analizde, özellikle de analizin sonunda, çok acı bazı anlar, kaygılar ya da depresyon yaşanabilir. Bu acı veren geçişler, gerçekten yüzleşilmesi gereken zor bir gerçeğin su yüzüne çıktığını veya o güne kadar bizi yaşatan inancın sorgulandığını kanıtlar. Tabii ki bu aşamalar kişinin çevresine “Eskiden daha iyiydi…” dedirtebilir. Ancak bu yanlıştır. Analistten ayrıldıktan hemen sonra duygusal sahnelerin ve/veya acılı ilişkilerin akılda canlandırıldığı da doğrudur. Ancak bunlar artık “Hayır” demeyi bildiğinden emin olmak, farklı bir işleyişe göre hareket etmek içindir. Arzu ve zevke dair duruşun değiştiği güne kadar da akış bu şekilde sürecektir.
8- Psikanaliz kendini kötü hissedenler içindir
Hem evet, hem hayır. Analiste yönelenler başlarına geleni anlamak ve neden acı çektiklerini öğrenme dürtüsüyle hareket ederler. Örneğin, “Neden her başarılı olmak istediğimde çuvallıyorum?” ya da “Doktor hiçbir şeyim olmadığını söylerken neden her yerim ağrıyor?” gibi. Yönetmen Serge Moati’nin mecazi anlatısıyla, “Ayakkabınızda bir taş olduğunu hissetmeniz psikanalize başlama nedeniniz olabilir”. Küçücük, açıklanamayan ama hayatı zorlaştıran ve tek başınıza kurtulamadığınız bir rahatsızlık yeterlidir. Böyle bir duruş şüphesiz hezeyan yaşayan ya da umutsuzluğa kapılmış bireyin tek başına sahip olamayacağı tarafsız bir bakış gerektirir. Kendini gerçekten çok kötü hisseden birey ilaç tedavisi görür ya da hastaneye yatar. Çoğu zaman durumlarının ne kadar kötü olduğunu bilmezler.
9- Terapiye başlamak çiftler arasında kesinlikle boşanmayla sonuçlanır
Danışanın terapi sırasında ilişkinin kendisine sadece ve sadece zarar verdiğini keşfettiği durumlar dışında, hayır. Partnerlerden birinin analizi çoğu zaman ilişkinin ilerlemesine ve iyileşmesine katkıda bulunur. Çift daha iyi bir hayat yaşamak ve yolunda gitmeyen şeyleri görmezden gelmek için çeşitli düzenlemeler yapar. Boşanmak için terapiye gelen ve aslında boşanmayı hiç istemediğini keşfeden pek çok çift vardır. Bunun tam tersi de gerçekleşebilir.
10- Terapinin kısası iyidir, divanda seneler geçirmeye değmez
Kısa ve uzun terapi aynı şey değildir. Birkaç haftada ya da birkaç ayda yapılan işle yıllara yayılarak yapılan iş aynı olamaz. Analiz sürecinin çok uzun olduğu doğrudur; yaklaşık 10 yıl öngörmek gerekir. Analiz, kendine yapılan bir yatırımdır. Toplamda neredeyse bir araba parası tutar. Peki, neden bu kadar uzun sürer? Öncelikle psişik süreçler çok yavaş ilerler ve hastayı sarsmamak şarttır. Sonuçta analitik çalışma hastanın neye dayanabileceği ve kendi sorunsallarını ne kadar anlayabileceğine göre hız kazanır. Üstelik günümüzde analizler Freud’un dönemine göre çok daha derinlere iner ve farklı şekilde çalışılır. Freud hastalarını her gün birkaç saat görürken, günümüzde seansların arası daha açıktır; haftada yarımşar saatlik iki ya da üç seans gibi. Önemli bir not: Analiz, bir, iki ya da üç yıla yayılan ve belirli bir sorunu (duygusal, mesleki vb.) çözmeye ya da psikosomatik bir belirtiden kurtulmaya odaklanan “dilimler” halinde de uygulanabilir. Daha sonra ilerlemek istenirse tekrardan başlanabilir.
Psikanalist ruh ikizinizi bulmanızı sağlamaz
Son dönemde popüler olan bir başka düşünce de kişinin hayatının erkeğini ya da kadınını bulmak için divana uzanmasının yeterli olacağı fikri. Keşke gerçek olsaydı! Ne yazık ki analistler ne birer peri ne de çöpçatan. Aslında analiz, duygusal ilişkilerde neyi yanlış veya eksik yaptığınızı anlamanıza olanak verir, ancak bir sonraki karşılaşmanızın daha başarılı olacağının garantisini vermez. Başka bir partnerle yaşanabilir bir ilişki kurabilmek için bireyin beklentilerinden ve nevrotik davranışlarından vazgeçtiğini düşünelim. Bu bile bir şeydir.